Dữ liệu có sức mạnh khiến các sản phẩm và dịch vụ đổi mới, cải thiện xã hội và giải quyết các thách thức về sức khỏe và môi trường nhưng cần phải làm gì để có thể cân bằng giữa việc trích xuất giá trị từ dữ liệu với việc bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ và các quyền khác.
Bạn đã có gì cho bữa sáng nay? Bạn cao bao nhiêu? Áp suất lốp xe của bạn là bao nhiêu? Lần cuối cùng bạn mua sắm trực tuyến là khi nào? Dấu vân tay di truyền của bạn là gì? Luôn có dữ liệu trong mọi khía cạnh của cuộc sống của chúng ta, và trong vài năm qua, khả năng lưu trữ và phân tích dữ liệu của chúng ta đã tăng lên theo cấp số nhân. Điều đó đặt ra những câu hỏi phức tạp như: làm thế nào để bạn định giá được dữ liệu, làm thế nào để trích xuất được giá trị đó, làm thế nào để chia sẻ nó một cách an toàn và những quyền nào cần được công nhận và bảo vệ?
Đó là một số chủ đề được đề cập tại phiên thứ tư trong Cuộc đối thoại của WIPO về IP và các công nghệ tiên phong, đã diễn ra vào tháng 9 năm 2021 (xem bản ghi nội dung của ngày thứ nhất và ngày thứ hai). Các công nghệ tiên phong bao gồm trí tuệ nhân tạo (AI), Chuỗi khối (Blockchain), Internet vạn vật và khoa học người máy, và những công nghệ này ước tính sẽ trở thành thị trường có giá trị 3,2 nghìn tỷ USD vào năm 2025.
Phiên thứ tư trong Cuộc đối thoại của WIPO về IP và các Công nghệ tiên phong, mang tiêu đề “Dữ liệu – Bên kia AI trong một thế giới kết nối hoàn toàn”, vào tháng 9 năm 2021, đã thảo luận về sự tương tác giữaIP và Dữ liệu. (Ảnh: WIPO)
Hơn 1.600 người từ 130 quốc gia đã đăng ký tham gia vào phiên đối thoại.Năm giờ thảo luận xoay quanh vấn đề bảo vệ và quản lý dữ liệu, vai trò của dữ liệu trong trí tuệ nhân tạo và làm cách nào để cân bằng giữa quyền truy cập và kiểm soát, với các ví dụ về cách sử dụng dữ liệu trong nghiên cứu và kinh doanh. Những vấn đề này phát sinh từ việc sử dụng AI để sản xuất âm nhạc để theo dõi hành vi của những con ong trong tổ ong (đọc “Thung lũng huyền bí: vẽ biểu đồ cho một kỷ nguyên mới về sáng tạo âm nhạc” và “Beewise: suy nghĩ đột phá để cứu loài ong của thế giới ”).
Giới thiệu với hội nghị, Tổng giám đốc WIPO Daren Tang cho biết quá trình số hóa đã được đẩy nhanh nhờ đại dịch COVID-19: dự kiến sẽ có 43 tỷ thiết bị được kết nối với mạng Internet vạn vật vào năm 2023, và có hơn 1 triệu thuê bao 5G mới mỗi ngày. Ông cho biết: “Nếu số hóa là động cơ của nền kinh tế tương lai, thì dữ liệu chính là nguồn nhiên liệu của nó,” đồng thời lưu ý rằng 60% dân số thế giới hiện đang trực tuyến: “Khả năng kết nối ngày càng tăng lên và luồng dữ liệu thu được đang thúc đẩy sự phát triển của các công nghệ tiên phong.Trong thế giới liên kết này, điều quan trọng là chúng ta hiểu được bản chất của dữ liệu và giá trị của nó.”
“Nếu số hóa là động cơ của nền kinh tế tương lai, thì dữ liệu chính là nguồn nhiên liệu của nó,” Tổng giám đốc WIPO Daren Tang (ở trên) cho biết tại Phiên đối thoại thứ tư về chủ đề IP và các công nghệ tiên tiến vào tháng 9 năm 2021. (Ảnh: WIPO/Berrod)
Giá trị của dữ liệu
Một ví dụ nổi bật về sức mạnh của dữ liệu đã được đưa ra bởi đại biểu Dean Jolliffe của Ngân hàng Thế giới, người chủ trì phiên thảo luận đầu tiên của hội nghị mang tiêu đề “Dữ liệu, bên kia AI trong một thế giới được kết nối hoàn toàn”. Năm 1999, cơn lốc xoáy có tên BOB 06 đã tàn phá bang Odisha của Ấn Độ, giết chết gần 10.000 người. Để đối phó với tình huống tương tự, cơ quan quản lý thảm họa nhà nước được giao nhiệm vụ thu thập, đánh giá và phân tích các dữ liệu về thời tiết. Trước khi một cơn lốc xoáy tương tự lại tấn công Odisha vào năm 2013, hơn 1 triệu người đã phải sơ tán và nhờ đó hàng nghìn người đã được cứu sống.
Ông Jolliffe cho biết, trường hợp của Odisha cho thấy giá trị của dữ liệu – mặc dù dữ liệu đã được thu thập và theo dõi trong nhiều năm – có thể tăng lên như thế nào khi áp dụng tính chính xác: “Nhờ được xây dựng thành một hệ thống mà dữ liệu có thể dễ tương tác và sintomasdelsida.org truy cập hơn và cho phép truyền đạt các lệnh tìm kiếm theo các cách kịp thời và dễ hiểu, dữ liệu như thế này trở nên vô giá.”
Với các thiết bị và cảm biến thông minh hiện có ở khắp nơi, dữ liệu có thể biến đổi mọi khía cạnh của doanh nghiệp và xã hội. Tuy nhiên, bà Aruba Khalid, Nhà phân tích nghiên cứu cấp cao của tổ chức Dubai Future Foundation ở UAE cho biết: “Giá trị của dữ liệu phụ thuộc rất nhiều vào những hiểu biết mà nó được sử dụng để hình thành nên và ở một mức độ nào đó vào quy mô mà những hiểu biết đó được áp dụng.”
Bà Khalid nói rằng dữ liệu có thể được sử dụng để hợp lý hóa các hoạt động và cải thiện hiệu suất chi phí (ví dụ: nhà sản xuất máy bay Airbus đã cắt giảm được thời gian giao hàng của nhà cung cấp từ vài tuần xuống chỉ còn vài giờ bằng cách chia sẻ với họ dữ liệu thiết kế và kỹ thuật). Dữ liệu cũng có thể được sử dụng để hỗ trợ các doanh nghiệp mới kinh doanh dựa trên việc tạo ra các sản phẩm phù hợp (chẳng hạn như Amazon, Netflix và Facebook) và nó có thể tạo ra các lĩnh vực và doanh nghiệp hoàn toàn mới mà nếu không có nó thì không thể tưởng tượng được ra: các ví dụ bao gồm tất cả các ngành công nghiệp dựa vào dữ liệu từ thông tin vệ tinh và lĩnh vực mới nổi của y học chính xác.
Với các thiết bị và cảm biến thông minh hiện có ở khắp nơi, dữ liệu có thể biến đổi mọi khía cạnh của doanh nghiệp và xã hội. (Ảnh: metamorworks/iStock/Getty Images)
Giá trị về mặt tài chính và xã hội
Những ví dụ này đã cho thấy, các sản phẩm sáng tạo thường yêu cầu dữ liệu từ nhiều nguồn được kết hợp và dựng nên các rào cản có thể ngăn giá trị này được thực hiện. Diane Coyle, Giáo sư Bennett về Chính sách công tại Đại học Cambridge ở Vương quốc Anh, lập luận rằng việc chia sẻ dữ liệu không những cần thiết mà còn có cả những tranh luận để một số dữ liệu nhất định được cung cấp hoàn toàn miễn phí. Dữ liệu có giá trị về mặt tài chính nhưng cũng có giá trị cả về mặt xã hội; giá trị sau khó có thể đong đếm và có thể không mấy thu hút các nhà đầu tư tư nhân. Vì lý do đó, các chính phủ trong một thời gian dài đã cung cấp loại dữ liệu như số liệu thống kê quốc gia dưới dạng hàng hóa công cộng. “Có thể đạt được những kết quả tốt hơn nhờ vào các chính sách hỗ trợ. Có thể có những giá trị về mặt xã hội mà các công ty tư nhân và cá nhân không thể nắm bắt được,” Giáo sư Coyle nói.
Các diễn giả khác đồng tình với quan điểm đó. Caroline Wanjiru Muchiri, thuộc Trung tâm Luật Công nghệ Thông tin và Sở hữu Trí tuệ, Đại học Strathmore ở Kenya, nhấn mạnh rằng các bối cảnh đang ảnh hưởng đến các quốc gia khác nhau. Ví dụ, ở một số quốc gia châu Phi, việc cung cấp dịch vụ công phụ thuộc vào quyền truy cập dữ liệu, trong khi các tổ chức như tổ chức tôn giáo và cơ quan nhân đạo nắm giữ một lượng lớn dữ liệu quan trọng. Ở một số quốc gia, các thể chế thuộc địa tiếp tục hospitalharrywilliams.org đóng một vai trò nhất định và điều này dẫn đến những hệ quả bao gồm cả việc thiếu hụt dữ liệu về phụ nữ.
Vì dữ liệu có giá trị nhất khi nó được tích lũy nên Jiro Kokuryo, Giáo sư tại Khoa Quản lý Chính sách tại Đại học Keio, Nhật Bản, đã đặt câu hỏi liệu cách tiếp cận kiểu phương Tây đối với quyền sở hữu dựa trên quyền sở hữu tư nhân có thể ít phù hợp hơn so với các nguyên tắc của lòng nhân từ có nguồn gốc Á Đông hay không. Theo những lý thuyết này, dữ liệu tốt nhất có thể được hiểu là dữ liệu thuộc về toàn xã hội chứ không phải thuộc về cá nhân nào, ông nói: “Chúng tôi nhấn mạnh đến sự hài hòa và tôn trọng, thay vì sự tự chủ và các quyền cá nhân độc lập.” Hoặc có thể tìm ra cách thứ ba, liên quan đến sự trung thành với bất kỳ người nào cung cấp dữ liệu gốc? Giáo sư Kokuryo cho biết: “Chúng ta cần suy nghĩ về các đặc tính nào mà nền kinh tế kỹ thuật số nên có,”
Có cấu trúc và khả năng tương tác
Khả năng tích lũy lượng dữ liệu khổng lồ (“big data”) tùy thuộc vào sự mở rộng dấu chân điện tử (dấu vết mạng) của chúng ta; nó được thúc đẩy bởi khả năng kết nối của các thiết bị và các kho lưu trữ giá rẻ hơn, và nó có vẻ sắp tăng tốc. Tổng giám đốc WIPO Tang cho biết rằng 90% lượng dữ liệu trên cả thế giới đã được tạo ra trong hai năm qua và mỗi ngày lượng dữ liệu được tạo ra lớn hơn 2.500 lần so với lượng dữ liệu được lưu trữ trong Thư viện vương quốc Anh. Tuy nhiên, quy mô của dữ liệu này đặt ra những thách thức riêng: làm cách nào để xác định dữ liệu có liên quan và làm cách nào để chúng ta thúc đẩy khả năng tương tác, đảm bảo tính công bằng và toàn diện, đồng thời giảm thiểu sự thiếu hiệu quả trong việc chia sẻ?
Khả năng tích lũy lượng dữ liệu khổng lồ (“big data”) tùy thuộc vào sự mở rộng dấu chân điện tử (dấu vết mạng) của chúng ta; nó được thúc đẩy bởi khả năng kết nối của các thiết bị và các kho lưu trữ giá rẻ hơn, và nó có vẻ sắp tăng tốc. (Ảnh: sefa ozel / E+ / Getty Images)
Giáo sư Coyle cho biết bối cảnh chính là mấu chốt vấn đề: “Nhiệt độ cơ thể của tôi chỉ cung cấp thông tin hữu ích nếu tôi biết được mức trung bình của dân số là bao nhiêu”. Dữ liệu y tế có thể rất hiệu quả trong việc chẩn đoán hoặc dự đoán bệnh, nhưng chỉ khi nó được kết hợp với các thông tin khác. Một số dữ liệu có thể giữ nguyên giá trị ngay cả sau khi nó được sử dụng, nhưng một số – chẳng hạn như dữ liệu về giao thông hoặc thời tiết – có thể giảm giá trị rất nhanh.
Hiểu biết chi tiết về dữ liệu, có tính đến những bối cảnh khác nhau, yêu cầu phải tạo ra dữ liệu có cấu trúc, dữ liệu này có thể được truyền đi mà không làm mất giá trị của nó, đồng thời là các quy trình để thúc đẩy khả năng tương tác. Trong bài phát biểu của mình, ông Kung-Chung Liu, Giáo sư Luật tại Đại học Quản lý Singapore ở Singapore, đã đề xuất một tiêu chuẩn thống nhất về định dạng dữ liệu để thúc đẩy giao dịch dữ liệu kể cả xuyên biên giới.
“Dữ liệu y tế có thể rất hiệu quả trong việc chẩn đoán hoặc dự đoán bệnh, nhưng chỉ khi nó được kết hợp với các thông tin khác. Một số dữ liệu có thể giữ nguyên giá trị ngay cả sau khi nó được sử dụng, nhưng một số – chẳng hạn như dữ liệu về giao thông hoặc thời tiết – có thể giảm giá trị rất nhanh.”
Ma trận các quy định
Các cuộc thảo luận về chia sẻ và giao dịch dữ liệu đặt ra những câu hỏi khó khăn về cách xác định, phân loại và quản lý dữ liệu. Chúng liên quan đến những câu hỏi về bảo mật, đạo đức, quyền riêng tư, quyền sở hữu và các vấn đề khác. Một tập hợp phức tạp các thỏa thuận khu vực và quốc gia để giải quyết những vấn đề này. Nhiều câu hỏi trong đó cũng tập trung đến các quyền căn bản.
Ví dụ: quyền riêng tư đặc biệt phù hợp với dữ liệu cá nhân hoặc dữ liệu nhạy cảm. Pháp luật đã dành ra nhiều sự chú ý cho việc bảo vệ quyền riêng tư kể từ khi Internet phát triển. Một ví dụ là Quy định chung bảo vệ dữ liệu của EU. Quyền riêng tư tiếp tục là ưu tiên hàng đầu của nhiều nhà lập pháp trong bối cảnh lo ngại về vi phạm an ninh, tôn trọng tính bảo mật và mất kiểm soát dữ liệu cá nhân.
“Các cuộc thảo luận về chia sẻ và giao dịch dữ liệu đặt ra những câu hỏi khó khăn về cách xác định, phân loại và quản lý dữ liệu.”
Nhưng tập trung quá nhiều vào quyền riêng tư sẽ “làm tăng nguy cơ bỏ lỡ những lợi ích có giá trị”, theo Giáo sư Coyle. Các diễn giả khác cũng chia sẻ với mối quan tâm của bà. Cần phải tìm giải pháp cho vấn đề nan giải này. Những giải pháp có thể bao gồm việc đảm bảo rằng dữ liệu chỉ được sử dụng cho một mục đích cụ thể; yêu cầu sự đồng ý cho tất cả các mục đích sử dụng; thiết lập các nguyên tắc như công bằng và phẩm giá; hoặc thậm chí tạo ra nghĩa vụ ủy thác của lòng trung thành với cá nhân người cung cấp dữ liệu. Dù là giải pháp là gì, dữ liệu cũng phải được theo dõi để có thể đảm bảo tính toàn vẹn.
Khi các cá nhân, doanh nghiệp và chính phủ giải quyết được những vấn đề này, rất đáng lùi lại một bước để cân nhắc về các giá trị thúc đẩy việc sử dụng dữ liệu. Như bà Dafna Feinholz, Trưởng phòng Đạo đức Sinh học và Đạo đức Khoa học tại UNESCO, đã nói trong bài phát biểu của mình: “Luật pháp là đạo đức được hệ thống hóa và các công nghệ AI không phải là giá trị trung lập.”
Vào tháng 11 năm 2021, Đại hội đồng của UNESCO đã thông qua Khuyến nghị về Đạo đức của Trí tuệ nhân tạo, sau quá trình tham vấn nhiều bên liên quan và ý kiến đóng góp của các quốc gia thành viên. Bản khuyến nghị bao gồm 10 nguyên tắc để đảm bảo rằng “việc phát triển và sử dụng các công nghệ AI được hướng dẫn bởi cả nghiên cứu khoa học phù hợp cũng như sự phân tích và đánh giá về mặt đạo đức”. Khuyến nghị cũng bao hàm nội dung về dữ liệu cá nhân, chia sẻ và quản trị dữ liệu, đồng thời hứa hẹn sẽ cung cấp một khuôn mẫu cho cuộc tranh luận về dữ liệu tiếp diễn.
Các cuộc thảo luận về chia sẻ và giao dịch dữ liệu đặt ra những câu hỏi khó khăn về cách xác định, phân loại và quản lý dữ liệu. Hầu hết dữ liệu không phù hợp gọn vào các khung pháp lý sẵn có chẳng hạn như các hệ thống sở hữu trí tuệ (IP) hiện có. (Ảnh: utah778/iStock/Getty Images Plus)
Các quyền sở hữu trí tuệ phù hợp vào đâu?
Hầu hết dữ liệu không phù hợp gọn vào các khung pháp lý sẵn có chẳng hạn như các hệ thống sở hữu trí tuệ (IP) hiện có. Như ông Bret Hrivnak, thuộc Hiệp hội Bảo vệ Sở hữu Trí tuệ Quốc tế (AIPPI), đã nói: Quyền sở hữu trí tuệ bảo vệ “những sáng tạo của trí óc” nhưng hầu hết dữ liệu đều không mang tính sáng tạo. Bằng sáng chế có thể bảo vệ các quy trình sử dụng dữ liệu hoặc cách dữ liệu được tạo ra, chứ không phải bản thân dữ liệu, trong khi bảo vệ bản quyền có thể bảo vệ một số loại dữ liệu nhưng thường chỉ ở những nơi có cấu trúc và tính nguyên bản. Ông Hrivnak cho biết: “Các quyền sở hữu trí tuệ này bị hạn chế – giải pháp thay thế là bí mật thương mại và luật về hợp đồng,”
Elisabeth Kasznar Fekete, cộng sự cao cấp của văn phòng luật Kasznar Leonardos ở Brazil cho biết, bí mật thương mại cung cấp “một hệ thống linh hoạt” có thể bảo vệ dữ liệu, đồng thời cho biết thêm rằng bà đang thấy “các hợp đồng chính xác hơn” quy định quyền sở hữu và cấp phép dữ liệu cũng như sự cân bằng giữa các quyền. Bà ấy nói: “Chúng tôi cần tạo ra các hệ thống và mô hình tích hợp giữa chủ sở hữu dữ liệu và những người quan tâm đến việc cấp phép, IP phải đi theo con đường của công việc kinh doanh hàng ngày.”
Dữ liệu đặt ra những vấn đề phức tạp cho hệ thống IP. Sở hữu trí tuệ có thể đóng vai trò đồng thời là sự khuyến khích cho đầu tư vào việc tạo dữ liệu, ví dụ như thông qua quyền cơ sở dữ liệu, hoặc là sự cản trở cho việc truy cập dữ liệu, do các điều khoản khai thác dữ liệu và văn bản có giới hạn.
Ở EU, đã có Quyền cơ sở dữ liệu từ năm 1996 để khích lệ cho sự đầu tư vào việc sản xuất ra cơ sở dữ liệu, nhưng phải có sự đầu tư đáng kể vào việc thu thập và tổng hợp dữ liệu mới có thể tạo nên một cơ sở dữ liệu. Đặt ra câu hỏi “Liệu quyền bảo vệ cơ sở dữ liệu có thể đóng vai trò bảo vệ hợp pháp dữ liệu do AI tạo ra thông qua khai thác dữ liệu không? Quá trình xử lý có được thực hiện bằng cách tạo dữ liệu hoặc thu thập dữ liệu của hệ thống AI không?” Tatiana Eleni Synodinou, Phó giáo sư về Luật tư nhân và thương mại tại Đại học Síp, đã kết luận: “Vẫn chưa rõ ràng liệu luật pháp có bảo vệ các cơ sở dữ liệu kiểu này hay không.”
Khai thác dữ liệu – quá trình trích xuất các bộ dữ liệu lớn – đặt ra một số vấn đề gây tranh cãi, đặc biệt là khi dữ liệu có thể có liên quan hoặc được bảo vệ bởi luật bản quyền. Một số quốc gia, đặc biệt là Nhật Bản, đã cung cấp các ngoại lệ rộng rãi đối với bản quyền cho việc khai thác văn bản và dữ liệu để thúc đẩy sự phát triển của AI. Tuy nhiên, theo luật bản quyền của Hoa Kỳ, việc khai thác dữ liệu có được phép hay không rơi vào trường hợp ngoại lệ sử dụng hợp pháp chung. Tại EU, một điều khoản khai thác dữ liệu và văn bản đã được triển khai cho phép khai thác để nghiên cứu. Tuy nhiên, sự khác biệt giữa sử dụng thương mại và phi thương mại có thể dẫn đến sự không chắc chắn. Như luật sư Carlo Scollo Lavizzari, cộng sự của văn phòng Lenz Caemmerer ở Basel, Thụy Sĩ, cho biết: “Tương lai của việc đọc là khai thác – và tương lai của việc khai thác là nội dung đáng để khai thác.”
Kết luận: IP trong bối cảnh chung
Phạm vi của cuộc thảo luận đã chứng minh mức độ rộng lớn và phức tạp của các vấn đề xung quanh dữ liệu. Phần cuối của cuộc họp có các tuyên bố của các bên liên quan từ khắp nơi trên thế giới về nhiều chủ đề, bao gồm cách hệ thống sở hữu trí tuệ có thể hỗ trợ sự sáng tạo nhờ vào dữ liệu, khai thác văn bản và dữ liệu, nhu cầu minh bạch và tin cậy cũng như cách đạt được sự cân bằng hợp lý giữa quyền lợi của các đối thủ cạnh tranh. Nó đã chứng minh tác động rộng lớn của những câu hỏi này và những mối quan tâm thực sự mà nhiều người có.
Phạm vi của các quan điểm được thể hiện cho thấy mức độ mà với nó dữ liệu đặt ra các vấn đề phức tạp cho hệ thống IP. Sở hữu trí tuệ có thể đóng vai trò đồng thời là sự khuyến khích đầu tư vào việc tạo ra dữ liệu, ví dụ như thông qua quyền cơ sở dữ liệu, hoặc là sự cản trở việc truy cập dữ liệu, do các điều khoản hạn chế khai thác dữ liệu và văn bản.
Cuộc hội thoại đã nêu bật vai trò quan trọng của IP cùng với những suy xét khác trong việc quản lý dữ liệu. Mặc dù nhiệm vụ của WIPO liên quan trực tiếp đến việc phát triển một hệ thống sở hữu trí tuệ công bằng và hiệu quả, nhưng tất cả các phần khác của bức tranh toàn cảnh cần được ghi nhớ để đảm bảo cách tiếp cận mạch lạc và nhất quán cho những câu hỏi kiểu này.
Giới thiệu về Đối thoại WIPO
Đối thoại WIPO là diễn đàn toàn cầu hàng đầu về các công nghệ tiên phong và IP. Nó tập hợp những tiếng nói đa dạng từ khắp nơi trên thế giới và tìm cách nâng cao nhận thức về các vấn đề mà các công nghệ tiên phong đặt ra cho IP thông qua việc trao đổi thông tin và ý tưởng, với mục đích hỗ trợ việc hoạch định chính sách am hiểu thông tin.
Tối đa ba phiên của Đối thoại WIPO được tổ chức mỗi năm. Các cuộc hội thảo được tổ chức mở cho tất cả mọi người và ở định dạng ảo để cho phép những người tham gia đến từ khắp mọi nơi. Bản ghi âm và tóm tắt các cuộc thảo luận và các tài liệu thông tin khác cũng có sẵn trên trang web của WIPO. Phiên tiếp theo của Đối thoại WIPO sẽ diễn ra vào ngày 5 – 6 tháng 4 năm 2022 và tập trung vào cách vận dụng các công nghệ tiên phong để tăng cường quản lý tài sản sở hữu trí tuệ. Cổng đăng ký đã được mở từ bây giờ.
Tháng 3 năm 2022
Tác giả: James Nurton , tác giả tự do
Nguồn: https://www.wipo.int/wipo_magazine_digital/en/2022/article_0002.html
WINCO LAW FIRM (Winco intellectual property law firm) là một trong năm hãng luật hàng đầu tại Việt Nam đã tham gia vào tổ chức sở hữu trí tuệ WIPO và đóng góp tích cực cho sự hợp tác và phát triển giữa WIPO và các doanh nghiệp Việt Nam. WINCO trân trọng giới thiệu bài viết của tạp chí điện tử WIPO MAGAZINE về các chủ đề: Sở hữu trí tuệ, bảo hộ và đăng ký nhãn hiệu, bảo vệ sáng chế, đăng ký sáng chế tại Việt Nam và ra nước ngoài, Big DATA, trí tuệ nhân tạo AI, công nghệ chuỗi khối Blockchain, bảo hộ và đăng ký các sáng tạo liên quan tới NFT… trong loạt bài của tạp chí WIPO MAGAZINE.
