Không giống như các nền tảng truyền thông xã hội được thiết lập tốt, metaverse có thể chưa phải là một thực thể phổ biến trong cuộc sống hàng ngày của hầu hết mọi người, nhưng điều đó đã không ngăn cản các doanh nghiệp làm việc để đảm bảo vị trí của riêng họ trong thị trường mới nổi rộng lớn này. Trên thực tế, khi nói đến IP, đã có rất nhiều thứ diễn ra trong thế giới ảo.
Jodi-Ann Tillman, luật sư tại Shutts & Bowen ở Fort Lauderdale, Florida, cho biết: “Các doanh nghiệp đang gấp rút chớp lấy cơ hội để đảm bảo quyền SHTT cho hàng hóa và dịch vụ ảo của họ. Mặc dù metaverse vẫn đang phát triển nhưng nó thường được hiểu là một môi trường ảo, nơi người dùng có thể tương tác với nhau trên bất kỳ số lượng thế giới ảo được kết nối với nhau. Những gã khổng lồ công nghệ như Microsoft, Meta (trước đây là Facebook) và công ty giải trí tương tác hàng đầu Epic Games đã đưa các yếu tố metaverse vào mô hình kinh doanh của họ và sự phát triển của metaverse đang nhanh chóng hình thành. ”
Tillman lưu ý rằng Microsoft đang triển khai Mesh, một nền tảng cộng tác dành cho trải nghiệm ảo, cho nền tảng của Microsoft Team hiện có, nơi người dùng sẽ có thể “xem, chia sẻ và hợp tác trên nội dung 3D liên tục.” Việc Facebook đổi tên thành Meta củng cố cam kết của mình trong việc hiện thực hóa tầm nhìn của công ty là “giúp đưa metaverse vào cuộc sống”. Epic đã thu được 1 tỷ đô la Mỹ trong khoản tài trợ mới, bao gồm khoản đầu tư chiến lược bổ sung 200 triệu đô la Mỹ từ Tập đoàn Sony để thiết lập một mô hình tổng hợp các trò chơi và dịch vụ được liên kết. “Tương tự như vậy, chúng tôi đang chứng kiến những thương hiệu đối mặt với người tiêu dùng khác đang nhảy vào cơ hội gia nhập metaverse, Thật vậy, sự hợp tác của các hãng thời trang cao cấp như Gucci với Roblox và Balenciaga với Fortnite trong thế giới ảo đã trở thành chuyện thường ngày. Khi chủ sở hữu thương hiệu hiểu sâu hơn về metaverse, họ bắt buộc phải kết hợp một chiến lược thương hiệu trong tương lai có metaverse”, cô nói.
Trong khi các doanh nghiệp toàn cầu đang rục rịch chuẩn bị cho metaverse, thì khi nhìn sang châu Á, chúng ta cũng sẽ thấy xu hướng chào đón metaverse. Theo Urfee Roomi, một đối tác tại Sujata Chaudhri IP Attorneys ở Noida cho biết: “Từ quan điểm của người Ấn Độ, tôi muốn lưu ý rằng số lượng hồ sơ đăng ký nhãn hiệu liên quan đến metaverse đang tăng lên. Ở đây, hai khía cạnh cần được xem xét, đó là nhìn nhận metaverse như một nhãn hiệu và metaverse như một khái niệm. Liên quan đến metaverse như một nhãn hiệu (cả nhãn hiệu chữ và nhãn hiệu thiết kế), gần đây bản thân thuật ngữ này đã được đăng ký ở Ấn Độ ở nhiều nhóm. Hơn nữa, đã có những trường hợp các doanh nghiệp bắt đầu nộp đơn đăng ký mới cho nhãn hiệu định dạng META, để cung cấp hàng hóa cũng như dịch vụ của họ trong metaverse. ”
“Liên quan đến metaverse như một khái niệm, mặc dù Ấn Độ vẫn chưa thấy các ứng dụng bao gồm cụ thể hàng hóa và dịch vụ sẽ được cung cấp độc quyền trong metaverse, nhưng có một số ứng dụng và đăng ký ở Ấn Độ liên quan đến hàng hóa và dịch vụ được cung cấp trên nền tảng ảo hoặc các nền tảng kỹ thuật số. ” Roomi cũng chia sẻ một ví dụ thú vị về bộ phim Ấn Độ Radhe Shyam có đoạn giới thiệu được phát hành thông qua Spatial – một metaverse được thiết kế cho các sự kiện văn hóa. Buổi ra mắt đầu tiên của đoạn giới thiệu diễn ra trên một chuyến du ngoạn ảo, với sự tham gia của hơn 90.000 người tham gia trực tuyến. Roomi cho biết đây có thể được coi là một điểm khởi đầu tốt để khám phá mức độ bản quyền trong metaverse. Theo Meryl Koh, giám đốc của Drew & Napier ở Singapore: “một phần lớn người dân Singapore” là người bản địa kỹ thuật số. “Không có gì đáng ngạc nhiên khi họ thấy phấn khích và tò mò về metaverse. Do đó, sự phát triển và quan tâm đến metaverse ở Singapore đang tăng lên nhanh chóng, với nhiều công ty khởi nghiệp sẵn sàng dẫn đường cho khu vực. Một ví dụ điển hình về điều này là công ty khởi nghiệp địa phương Affyn, một công ty đang xây dựng một trò chơi di động cùng tên được hỗ trợ bởi công nghệ blockchain. Đặc biệt tập trung vào phát triển nền kinh tế trò chơi bền vững, gần đây, công ty khởi nghiệp này đã huy động được hơn 20 triệu đô la Mỹ triệu thông qua một số vòng gây quỹ. Một công ty khởi nghiệp khác có trụ sở tại Singapore là BuzzAR cũng đang tìm cách dẫn đầu sự phát triển trong metaverse ở khu vực Châu Á – Thái Bình Dương, đặc biệt là trong các lĩnh vực thực tế ảo, thực tế tăng cường và nội dung do người dùng tạo ra. ”
Bà cho biết, phù hợp với những phát triển này, các doanh nghiệp ở đây đã bắt đầu đảm bảo quyền SHTT, không chỉ thông qua việc đăng ký SHTT độc quyền của riêng họ mà còn thông qua việc mua lại tài sản trí tuệ đã được phát triển bên ngoài, chẳng hạn như việc BuzzAR mua lại The Cooking Game VR gần đây, là một trò chơi mô phỏng thực tế ảo (VR). Những động thái như vậy cho phép các doanh nghiệp xây dựng dựa trên công nghệ hiện có và theo dõi nhanh sự phát triển của các sản phẩm và dịch vụ của họ. Koh nói rằng nhiều vụ mua lại kiểu này có thể được coi là do các công ty tìm cách liên kết với nhau để đẩy nhanh quá trình đồng tạo ra metaverse. Khi metaverse phát triển, sẽ có những tranh chấp về quyền sở hữu trí tuệ liên quan đến hàng hóa và dịch vụ ảo. Một ví dụ đáng chú ý là trường hợp của Hermès International kiện Mason Rothschild , đang chờ xử tại Tòa án Quận phía Nam của New York. Tillman cho biết: “Hermès đã cáo buộc rằng bị đơn, Rothschild, đang vi phạm quyền của mình đối với nhãn hiệu BIRKIN nổi tiếng bằng cách bán ‘MetaBirkins’ làm tài sản kỹ thuật số dưới dạng token không thể thay thế (NFT) trong thế giới ảo như metaverse.”
Trong một trường hợp vi phạm quyền SHTT khác liên quan đến NTF, Nike đã kiện StockX, một thị trường mua bán trực tuyến chủ yếu dành cho giày thể thao, về Vault NFT – là phiên bản kỹ thuật số của giày thể thao của Nike mà Nike sở hữu quyền SHTT. “Cho đến hôm nay, StockX vẫn chưa trả lời các cáo buộc trong đơn khiếu nại của Nike,” cô nói. Cả hai ví dụ đều là các trường hợp được nộp gần đây và cho đến nay vẫn chưa có bất kỳ trường hợp nào ở Hoa Kỳ quyết định việc tranh chấp quyền SHTT trong metaverse như thế nào. Tillman nói: “Đây là một lĩnh vực luật đang phát triển và các chuyên gia SHTT sẽ theo dõi bất kỳ thay đổi nào trong bối cảnh pháp lý trong vài năm tới.
Roomi cho biết đối với Ấn Độ, các tranh chấp liên quan đến metaverse vẫn chưa xảy ra. Cho đến nay, chưa có trường hợp nào mà tòa án Ấn Độ có cơ hội xem xét một tranh chấp liên quan đến metaverse, do sự quan tâm gia tăng của các bên liên quan ở Ấn Độ, chúng tôi hy vọng rằng sẽ có những trường hợp tòa án phải quyết định các câu hỏi liên quan đến metaverse trong tương lai gần. Vì Ấn Độ đã thấy một số đơn đăng ký nhãn hiệu được nộp cho thuật ngữ ‘metaverse’, Roomi hy vọng các tranh chấp lớn trong những ngày đầu tiên sẽ xoay quanh việc liệu bất kỳ thực thể nào có thể yêu cầu độc quyền đối với thuật ngữ này hay không hoặc liệu nó có được coi là một thuật ngữ phổ biến đối với buôn bán. Lĩnh vực luật bản quyền cũng tiềm ẩn rất nhiều khả năng xảy ra tranh chấp ở Ấn Độ. Mặc dù các tòa án chưa có cơ hội xem xét khía cạnh vi phạm bản quyền trong môi trường ảo ở Ấn Độ, nhưng thực tế là Ấn Độ có quan điểm giải thích tư pháp liên quan đến quyền nhân thân cũng như thực tế là bất kỳ loại hình đại diện nào có thể được phát triển trong metaverse, khả năng các quyền đó trở thành vấn đề trọng tâm của các tranh chấp liên quan đến metaverse là có thể xảy ra.
Tương tự, Singapore cũng chưa chứng kiến bất kỳ tranh chấp nào liên quan đến metaverse. Koh cho biết: “Hiện tại, không có bất kỳ tranh chấp nào được báo cáo ở Singapore liên quan đến metaverse. Ở cấp độ cơ bản, do metaverse tương tự về mặt khái niệm với các thực tế kỹ thuật số hiện có khác, như thực tế tăng cường, thực tế ảo và thậm chí cả trò chơi điện tử nói chung, chúng ta có thể mong đợi những tranh chấp tương tự phát sinh. Những tranh chấp này sẽ bao gồm các tranh chấp dựa trên luật bản quyền, luật nhãn hiệu hoặc chuyển nhượng và phát sinh từ các thỏa thuận cấp phép hoặc hợp đồng có liên quan. Tiến thêm một bước nữa, metaverse được cho là tự phân biệt với các thực tế kỹ thuật số hiện có do tính chất bền bỉ, tương tác và có khả năng phi tập trung; và như vậy, một ngày nào đó mọi người có thể ‘sống’ trong metaverse, với hệ sinh thái và tiền tệ phi tập trung của riêng nó. Điều này làm phát sinh các khu vực tranh chấp tiềm ẩn hơn nữa ”.
Ví dụ, ‘sống’ trong metaverse có thể đòi hỏi việc sử dụng dữ liệu cá nhân, điều này sẽ nằm trong tầm ngắm của luật bảo mật, chẳng hạn như Đạo luật bảo vệ dữ liệu cá nhân của Singapore. Hơn nữa, nếu mọi người được phép sử dụng và tùy chỉnh hình đại diện cá nhân, người dùng có thể sử dụng trái phép hình ảnh của người khác. Vì quyền công khai, tức là ‘quyền hình ảnh’ hoặc quyền ‘chân dung’, không được công nhận ở Singapore, những người bị vi phạm có thể phải hành động để hủy bỏ.
Koh nói, việc sử dụng tiền tệ phi tập trung và tài sản blockchain, bao gồm cả các token không thể thay thế, cũng phải tuân theo một số vấn đề riêng, đặc biệt là theo luật chứng khoán và luật bản quyền. Vì sự phát triển của metaverse vẫn đang trong giai đoạn chớm nở, luật SHTT vẫn chưa được cập nhật đầy đủ để phục vụ cho không gian ảo mới. Tillman cho biết: “Các biện pháp khắc phục hiện có đối với hành vi vi phạm trong metaverse vẫn chưa rõ ràng,“ Còn quá sớm để nói liệu khung pháp lý hiện tại có bảo vệ hiệu quả các chủ sở hữu thương hiệu chống lại những kẻ vi phạm hay không, mặc dù tôi tin rằng những thay đổi trong luật SHTT là không thể tránh khỏi với sự phát triển không ngừng của metaverse. Sẽ rất thú vị khi xem cách tòa án xử lý các vụ kiện tụng xung quanh quyền SHTT trong metaverse, điều này sẽ đặt nền tảng cho việc thực thi thương hiệu trong metaverse. ”
Roomi gợi ý rằng, trong thời gian chờ đợi, các luật sư có thể sử dụng các luật truyền thống để bảo vệ quyền SHTT trong metaverse. Ông nói: “Mặc dù cho đến ngày nay, luật SHTT của Ấn Độ không bảo vệ cụ thể các quyền SHTT trong thế giới ảo, các khái niệm truyền thống về quyền sở hữu trí tuệ có thể được sử dụng để bảo vệ các quyền đó, ban đầu.”
Koh chia sẻ quan điểm tương tự rằng luật hiện hành ở Singapore có thể cung cấp một số hình thức bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ trong metaverse. Bà nói: “Quyền SHTT trong thế giới ảo có thể sẽ được điều chỉnh chủ yếu bởi luật bản quyền (theo Đạo luật bản quyền năm 2021 mới ban hành gần đây) và luật nhãn hiệu (theo Đạo luật nhãn hiệu 2021 và luật thông thường liên quan về việc bỏ qua). Ngoài ra, dữ liệu cá nhân có thể sẽ được bảo vệ theo Đạo luật bảo vệ dữ liệu cá nhân”.
Nền tảng Metaverse và chính sách IP
Ngoài luật pháp, bản thân nền tảng metaverse cũng có thể cần lưu ý đến chính sách IP, đặc biệt là cách xử lý nội dung do người dùng tạo ra. Roomi nói: “Nội dung do người dùng tạo chắc chắn sẽ tạo ra vấn đề lớn cho các nền tảng metaverse. Mặc dù luật pháp Ấn Độ cung cấp sự bảo vệ chắc chắn cho các bên trung gian, nhưng có một vấn đề liên quan đến các nền tảng dịch vụ metaverse. Hơn nữa, nội dung do người dùng tạo có thể dẫn đến việc các nền tảng metaverse vướng vào các vụ kiện tụng lớn với chủ sở hữu thương hiệu, chỉ vì do nền tảng đó đã được sử dụng để thực hiện các hoạt động, có thể vi phạm các quyền trong thế giới thực. Do đó, theo ý kiến của tôi, để có được sự bảo vệ tốt nhất có thể theo luật hiện hành, các nền tảng metaverse hãy đảm bảo rằng cần tuân thủ đầy đủ tất cả các yêu cầu để được bảo vệ được cung cấp theo luật của Ấn Độ.
Hơn nữa, từ quan điểm công nghệ, các nền tảng metaverse có thể sử dụng những tiến bộ như danh bạ thông minh để phản ánh tính duy nhất được bảo vệ bởi các quy chế IP trong thế giới thực. Bằng cách này, các nền tảng có thể đảm bảo rằng chỉ những người có quyền mới có thể tạo ra một số sản phẩm nhất định trong metaverse, do đó có thể làm giảm các vấn đề vi phạm trong metaverse.
Koh nhấn mạnh sự cần thiết của các nền tảng metaverse để làm rõ các quyền của người dùng. Cô nói: “Các nền tảng Metaverse có thể sẽ có vị trí tương tự như các nền tảng như YouTube và TikTok. “Đầu tiên, vấn đề nảy sinh liên quan đến việc phân bổ quyền sở hữu giữa các nền tảng metaverse và người dùng của chúng, đặc biệt là vì các nền tảng kỹ thuật số hiện mang lại cơ hội cho mọi người biến việc tạo nội dung thành một kế sinh nhai. Để tạo điều kiện thuận lợi cho việc này, các nền tảng metaverse nên cân nhắc đảm bảo rằng các điều khoản sử dụng hoặc dịch vụ của họ được duy trì hoặc nói cách khác là làm rõ các quyền của người dùng đối với nội dung mà họ tạo ra. Thứ hai và quan trọng hơn, bản chất tương tác của metaverse gợi ý rằng người dùng sẽ được trao quyền để tạo nội dung, điều này cũng đi kèm với nó là khả năng chịu trách nhiệm pháp lý nếu nội dung đó vi phạm quyền của người khác. Về mặt bản quyền, các nền tảng metaverse có thể khám phá việc xin giấy phép hàng loạt từ các hãng thu âm quốc tế và các công ty xuất bản âm nhạc. Về mặt nhãn hiệu, các nền tảng metaverse có thể xem xét các tài nguyên hoặc hướng dẫn để giáo dục người dùng về những điều nên và không nên trong việc tạo nội dung. Nói chung, các nền tảng metaverse có thể muốn thực hiện các quy trình báo cáo mạnh mẽ và gỡ xuống nhanh chóng cho chủ sở hữu bản quyền và chủ sở hữu nhãn hiệu có các công cụ để truy đòi, mà không cần phải sử dụng đến các hành động pháp lý thường tốn kém và gay gắt. ”
Tillman đã so sánh quyền sở hữu trí tuệ trong thế giới ngược với cách chúng ta đối phó với quyền sở hữu trí tuệ hiện tại trong thế giới thực. “Hiện tại, chúng tôi đang thấy các thương hiệu cấp phép sử dụng hàng hóa trong thế giới thực trong trò chơi điện tử; một khái niệm tương tự nên tồn tại cho metaverse, ”cô nói. “Tôi nghĩ rằng trong một thế giới lý tưởng, nội dung quy định nên phần nào phù hợp với những gì chúng ta thấy ngày nay. Các nền tảng Metaverse phải thực hiện các chính sách chống lại việc vi phạm quyền SHTT của bên thứ ba và phải thực thi chúng ở mức độ đầy đủ mà họ có thể. Bằng cách đó, chủ sở hữu thương hiệu có thể dễ dàng dựa vào đăng ký nhãn hiệu và các quyền SHTT khác của họ đối với hàng hóa và dịch vụ trong thế giới thực để thực hiện yêu cầu gỡ xuống trong thế giới ảo, đặc biệt là khi chủ sở hữu thế giới ảo có trụ sở tại Hoa Kỳ”.
Luật nào điều chỉnh trong metaverse?
Tillman đưa ra lời khuyên cho các chủ sở hữu thương hiệu lo ngại về quyền SHTT của họ trong metaverse: “Những phát triển mà chúng ta đang thấy với metaverse làm nảy sinh các vấn đề pháp lý mới, bao gồm cả việc liệu bối cảnh pháp lý hiện tại có được trang bị để xử lý cơ hội cũng như thách thức mà metaverse hứa hẹn mang lại trong một thế giới ảo không biên giới hay chưa. Như với bất kỳ lĩnh vực luật pháp đang phát triển nào, có rất nhiều điều không chắc chắn, nhưng suy nghĩ đầu tiên của tôi là, chủ sở hữu thương hiệu sẽ không mất quyền SHTT của mình trong metaverse nếu họ có các quyền có thể thực thi trong thế giới thực.Tôi đồng ý với Cathy Hackl, giám đốc metaverse và CEO của Futures Intelligence Group, một cơ quan tư vấn tập trung vào metaverse, người đã nói rằng mọi thương hiệu và công ty sẽ cần một chiến lược metaverse. Một số chuyên gia sở hữu trí tuệ đặt câu hỏi liệu có bất kỳ giá trị nào trong việc đảm bảo đăng ký hiện nay đối với giá trị ảo tương đương với hàng hóa hoặc dịch vụ trong thế giới thực của chủ sở hữu thương hiệu hay không. Mặc dù tôi tin rằng quyền SHTT của chủ sở hữu thương hiệu sẽ có hiệu lực ở một mức độ nào đó trong metaverse, nhưng nếu metaverse là tương lai của internet, thì bây giờ là lúc thích hợp nhất để bắt đầu bảo vệ quyền nhãn hiệu ảo. Việc có một nhãn hiệu có thể thực thi liên quan đến hàng hóa và dịch vụ ảo sẽ cho phép chủ sở hữu nhãn hiệu chống lại hành vi xâm phạm và thực thi hiệu quả hơn các quyền của họ trong metaverse khi đến thời điểm ”.
Chủ sở hữu thương hiệu nếu dự định có mặt trong metaverse nên đăng ký nhãn hiệu của họ để sử dụng liên quan đến hàng hóa và dịch vụ ảo ở Hoa Kỳ và các khu vực pháp lý quan tâm khác. Và như mọi khi, họ nên tiếp tục theo dõi các hồ sơ mới và đơn đăng ký nhãn hiệu của bên thứ ba đang chờ xử lý đối với các nhãn hiệu có khả năng vi phạm.
Koh nói rằng các doanh nghiệp Singapore sẽ có lợi thế hơn trong việc thiết lập sự hiện diện của họ trong metaverse. Cô ấy nói: “Không có nghi ngờ gì rằng metaverse – nếu nó trở nên phổ biến như những người ủng hộ nó mong muốn – sẽ mang lại những thách thức về IP chưa từng có cả về độ phức tạp và quy mô. Mặc dù con đường phía trước còn nhiều bất trắc, nhưng các doanh nghiệp và chính quyền địa phương đã sẵn sàng đối mặt với những khó khăn mà metaverse đem lại.
Các doanh nghiệp ở Singapore luôn được biết đến là những người sớm áp dụng công nghệ so với các đối tác trong khu vực. Do đó, họ rất thành thạo trong việc điều hướng các vùng nước mới và chưa được thăm dò, và chắc chắn sẽ vượt qua những thách thức về IP do metaverse mang lại khi nó được mở rộng quy mô. ” Điều tương tự cũng có thể xảy ra đối với chính quyền địa phương ở Singapore. Koh cho rằng: “Chúng tôi có thể yên tâm rằng chính phủ Singapore luôn lắng nghe và theo dõi sát sao những diễn biến này. Cần lưu ý rằng Singapore là một trong những quốc gia đầu tiên thực hiện luật điều chỉnh ngành công nghiệp tiền điện tử mặc dù có thể nói là vẫn còn sơ khai. Chúng tôi có thể mong đợi họ sẽ phát triển nhanh chóng về IP trong metaverse. ”
